Over Guatemala
Guatemala is ongeveer 2,5 keer zo groot als Nederland en heeft 13 miljoen inwoners. Al voor de koloniale tijd kende Guatemala een hoogstaande beschaving met talrijke Maya stadstaten. Rond 900 was het Mayarijk over haar hoogtepunt heen en vervielen steden en nam de bevolking af, waarschijnlijk als gevolg van hongersnoden door overbevolking, langdurige grote droogtes en ziektes. Er bleef echter tot de komst van de Spanjaarden een Mayabeschaving bestaan. Ook nu heeft Guatemala een hoog percentage aan inheemse bevolking.
Hernán Cortés die de verovering van Mexico geleid had, verleende Pedro en Gonzalez de Alvarado permissie om Guatemala te veroveren. Ook hier duurde de Spaanse overheersing tot 1821. Een van de namen van het eerste uur na de onafhankelijkheid is die van Rafael Carrera die tegen de Federale Republiek van Centraal-Amerika was. Hij hield – gesteund door conservatieven, de kerk en grootgrondbezitters – tot 1865 het land stevig in zijn greep. In de jaren 70 van de 19e eeuw werd onder een liberale regering de handel gestimuleerd en de landbouw gediversifieerd. In die tijd werd de koffie geïntroduceerd.
Begin 20e eeuw kwam – in het zadel geholpen door de Amerikaanse United Fruit Company – voor meer dan twintig jaar Cabrera aan de macht. In die tijd was de United Fruit Company een van de machtigste factoren in het land. In 1944 moest na een golf van protesten en stakingen als gevolg van erbarmelijke werkomstandigheden op de plantages, de toenmalige president terugtreden. Later dat jaar volgde een coup en kwam een militaire junta aan de macht die de eerste vrije en democratische verkiezingen uitschreef. Arévalo, een prominente schrijver en onderwijzer die 14 jaar in ballingschap in Argentinië had gezeten, won met 86% van de stemmen de verkiezingen. Hij voerde onder meer nieuwe arbeidswetten in die door de grootgrondbezitters als communistisch werden bestempeld. Zijn opvolger voerde landhervormingen door, waardoor arme en inheemse boeren stukjes grond kregen en een bestaan op konden bouwen.
In 1954 werd zijn regering omver geworpen door een door de CIA georkestreerde coup voornamelijk om de belangen van de United Fruit Company, later Chiquita, veilig te stellen. Net als in andere Midden-Amerikaanse landen werden er rebellengroepen opgericht om op te komen voor de rechten van de arme en inheemse bevolking. En net als in de andere landen trainde de VS een junta om een schrikbewind tegen de rebellen en de gewone bevolking uit te voeren. Dit leidde tot een burgeroorlog die van 1960 tot 1996 zou duren. Doodseskaders en regeringen die niet terugdeinsden voor terreur, martelingen en verdwijningen maakten van Guatemala een internationale paria.
In 1996 werd een door de VN opgesteld vredesakkoord dankzij zware inspanningen van onder meer Noorwegen en Spanje zowel door de guerrilla's als door de regering ondertekend. Waarheidscommissies hebben aan het licht gebracht dat meer dan 90% van de mensenrechtenschendingen toe te rekenen zijn aan de door de CIA gesteunde paramilitairen. Er vielen meer dan 200.000 doden en meer dan 1 miljoen mensen – voornamelijk Maya's – werden van hun land verdreven of vluchtten.
Sinds het vredesakkoord kent Guatemala economische groei en vrije democratische verkiezingen. Het verschil tussen arm en rijk is nog steeds heel groot en meer dan de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens. Nog geen 75% van de bevolking kan lezen en schrijven, het laagste percentage in heel Midden-Amerika. Vanwege haar strijd voor burgerrechten voor de inheemse bevolking heeft Rigoberta Menchú uit Guatemala in 1992 de Nobelprijs voor de Vrede gewonnen. Haar boeken 'Ik, Rigoberta Menchú' en 'Grenzen oversteken' zijn erg populair.