[14-7-2012]

Foto: de toegang tot de 30 km zone.

De Kerncentrale Chernobyl is een inmiddels ontmantelde kerncentrale bij Prypjat dat dichtbij de grens met Wit-Rusland ligt. De bouw van de centrale en de arbeidersstad Prypjat begon in 1970. In de plannen voor de centrale was voorzien in de bouw van 6 reactoren. De centrale was primair bedoeld voor de productie van plutonium voor atoomwapens met elektrische energie als bijproduct. Op 26 april 1986 vond in reactor 4 een kernsmelting plaats, wat resulteerde in wat breed gezien wordt als het ergste ongeluk in de geschiedenis van de kernenergie. Reactor 4 werd bij het ongeluk volledig verwoest en een groot gebied rondom de kerncentrale raakte radioactief besmet. Om verdere uitbraak van radioactiviteit binnen de perken te houden werd een geïmproviseerde betonnen sarcofaag gebouwd rond de reactor. De bevolking van Prypjat, Chernobyl en andere nabij gelegen dorpen werd geëvacueerd. Grote delen van Europa werden geraakt door de fall-out, waarbij vooral de Oekraïense en Wit-Russische SSR zwaar werden getroffen. De kerncentrale wordt nog steeds bemand, want de drie overige reactoren zijn wel buiten werking gesteld, maar bevatten nog steeds kernbrandstof, die in de gaten dient te worden gehouden.

De excursie naar Chernobyl is indrukwekkend. We gaan op stap met zeven Russen, allemaal zo'n beetje twintigers en een enkele dertiger. De reisorganisatie belooft ons dat we bij de grens van het afgesloten gebied een Engels sprekende gids krijgen. Bij de slagboom voor het afgesloten gebied staan we lang – zo’n anderhalf uur – te wachten. Het valt ons op dat iedereen zijn open schoenen en korte broek verwisselt voor dichte schoenen en een lange broek. Ook trekt iedereen iets aan met lange mouwen. Volgens de gids is het verstandig om in de 10 km zone met bedekte armen te lopen. Wij hebben alleen de jasjes mee met lange mouwen. De gids belooft te kijken wat zij nog aan kleren hebben.

Bij het controle- en toegangspunt ontmoeten we twee mensen in een auto – Mercedes sportmodel – met een Nederlands nummerbord. Het blijken een Oekraïner en een Rus te zijn die beiden in Rotterdam werken en nu drie maanden op stap zijn in Oekraïne. Beiden, met de Rus uit de Kaukasus voorop, beklagen zich over het racisme en de discriminatie in Nederland waar ze dagelijks last van hebben. De Rus heeft zelfs Nederlandse telefonisten aangenomen, omdat zijn accent al mensen afschrikt.
Toen we eerder deze reis in Odessa rondliepen, reed er een auto langs waarvan de inzittende tegen mij riep 'Hee, meneertje'. Dat blijken nu dezelfde mensen te zijn en dat met een flinke tijd en afstand ertussen!

Na een uitgebreide en strenge controle van de papieren mogen we met een gids in dienst van de overheid het gebied in. We rijden eerst naar Chernobyl dat in de 30 km zone ligt

[14-7-2012]

Na een uitgebreide en strenge controle van de papieren mogen we met een gids in dienst van de overheid het gebied in. We rijden eerst naar Chernobyl dat in de 30 km zone ligt. Daar krijgen we een inleidend praatje en ondertekenen we een verklaring dat we weten wat we doen en ze niet aanklagen voor stralingsrisico’s. Ongeveer een kwart van de stad is nog bewoond – voornamelijk met overheidsfunctionarissen en personeel van de reactor, – voor de rest is het een spookstad. Het reactor personeel is nog nodig voor de reactoren 1, 2 en 3 die vanwege de hoeveelheid splijtstof voortdurend gekoeld moeten worden. Het ziet er onwezenlijk uit met bomen die door daken groeien, huizen die door de opschietende struiken bijna niet meer te zien zijn en volledig overwoekerde wegen. In Chernobyl kunnen gasten die willen overnachten ook terecht, want de stad heeft een hotel. Ook wetenschappers die in de regio onderzoek doen, maken daar gebruik van. Verderop rijden we de 10 km zone binnen. Het is verboden om binnen die zone te wonen. In de 30 km zone wordt het getolereerd. Daar wonen nu zo'n 140 mensen; voornamelijk oude mensen die teruggekomen zijn naar hun oude huis.