[1-3-2014]

Vandaag staan de Copán ruïnes op het programma. Cesar brengt ons met de tuk-tuk naar de ruïnes. We raken in de war, want Howard heeft verteld dat de gids Cesar heet en we verwachten toch niet dat we een tuk-tuk driver als gids hebben. Maar bij de ruïnes wacht de Engelssprekende Cesar nr. 2 ons op en vertelt ons heel veel.
Hij laat ons eerst het museum zien waar een maquette van het complex staat. Ooit was Copán een van de mooiste en belangrijkste steden van de Maya beschaving. In 426 vestigde een Maya prins uit Mexico zich hier en kroonde zichzelf tot koning. Hij werd K'inich Yax K'uk Moh genoemd – Groene quetzal ara in het Maya – en was de eerste koning van een dynastie die zo'n 400 jaar zou bestaan onder in totaal 16 koningen (de andere 15 namen sla ik over).

[1-3-2014]

Foto: stele vol met hiërogliefen.

De site wordt vooral geroemd om de vele beelden, steles en sculpturen van uitzonderlijke artistieke waarde. Hart van het complex vormt de zogenaamde Acropolis, een gigantische piramide met een oppervlak van 600 bij 300 meter. Elke nieuwe koning bouwde een hogere piramide over de oude heen waarin de oude koning begraven werd. Zo bleven ze dicht verbonden met hun voorvaderen. Omdat de oudere piramides zo uitstekend geconserveerd werden, is daarvan nog heel veel intact. Aan twee kanten van de Acropolis is een soort plein met talrijke andere structuren. Erg bijzonder zijn de steles – een soort hoge, bewerkte losstaande pilaren – die bijzonder kunstzinnig en gedetailleerd bewerkt zijn.

[1-3-2014]

Foto: altaar Q.

Twee andere hoogtepunten zijn het altaar Q – een replica –, gebouwd door de 16e koning, met afbeeldingen van alle zestien koningen met hun namen en de hiërogliefentrap.

[1-3-2014]

De hiërogliefentrap heeft in het verleden veel te lijden gehad. De trap staat vol hiërogliefen die het verhaal van Copán en zijn heersers vertellen. Na het opgraven moest de trap weer gereconstrueerd worden en de kennis van het Mayaschrift was toen nog beperkt. De stenen zijn netjes teruggelegd, maar niet in een logische verhaal volgorde. Door de blootstelling aan de elementen verweerden ook veel hiërogliefen wat de leesbaarheid niet ten goede kwam. Pas in 1985 werd het verboden om de trap te beklimmen. Die ligt nu onder een dekzeil, en is niet meer toegankelijk.

[1-3-2014]

Zoals bij elke Maya ruïne is er ook een ballcourt. Deze heeft naast een strookje gras twee schuine muren met aan elke muur drie papegaaienkoppen. De drie spelers aan de ene kant kregen punten als ze de papegaaien aan de overkant met de bal raakten. Het balspel was een ritueel gebeuren waarbij geregeld doden vielen. Dat vonden ze niet erg, want gedood worden tijdens het spel was een offer aan de Goden en de hoogste eer die je kon bereiken. Sport zullen we nooit begrijpen.

[1-3-2014]

Naast alle indrukwekkende bouwsels heeft Copán nog een bijzondere attractie. Overal in het bosrijke gebied vliegen en zitten de grote geelvleugelara's. Sommige zijn afkomstig van Macaw Mountain, maar veel zijn er ook wild.

[1-3-2014]

Van het hoofdcomplex is de oostelijke wand ondergraven door de Copán rivier en ingestort. De loop van de rivier is omgelegd en de muur is gestut om verdere ondergraving te voorkomen. Verwering en aantasting zijn bij alle ruïnes een groot probleem.
Veel van de structuren liggen nog onder de grond en zijn met grote bomen begroeid. Toch is dat de beste bescherming van het complex. Als de structuren blootgelegd worden, verweren ze onder invloed van weer en wind. Dakjes plaatsen helpt niet altijd, omdat dan de vochtigheid teveel toeneemt. De boomwortels beschadigen de structuren ook, maar al met al is dat nog de beste bescherming. Kap je de bomen, dan verwoest het binnendringende water de structuren. Recent wordt vooral gebruik gemaakt van ondergrondse tunnels om de oude structuren te vrijwaren van blootstelling aan de lucht. Per slot zitten de oudste structuren diep verborgen onder de daar overheen gebouwde nieuwe piramides. Ze hebben prachtige, intacte tempels met nog de natuurlijke kleuren gevonden.

[1-3-2014]

Foto: van onder de bomen opgegraven piramide.

Het verhaal van de ontdekking van Copán is ook wel aardig. Al in de Spaanse tijd werd de site beschreven, maar niemand nam daar nota van. In 1834 beschreef een Hondurese legergeneraal de site opnieuw, toen was de politieke situatie er niet naar om opgravingen te starten. De generaal wist wel de belangstelling te wekken van de Amerikaanse diplomaat en avonturier Stephens. Hij slaagde erin een expeditie naar Mexico en Midden-Amerika gefinancierd te krijgen en onderzocht Copán samen met de Britse egyptoloog Catherwood, gedegen. Stephens zag de waarde van de site en kocht het land van een plaatselijke boer voor 50 dollar. De boer vond waarschijnlijk dat hij een goede deal had gesloten, want volgens de katholieke priesters was het een slechte plaats met rare stenen en heidense symbolen. In 1841 publiceerden beide heren een boek over hun onderzoek in Midden-Amerika. Het boek was gelijk een bestseller en vanaf die tijd zijn er serieuze opgravingen in Copán geweest.