[27-1-2014]

Foto: uitzicht op koffieplantage.

De tweede dag in San José maken we een uitstapje naar de nog actieve Poás vulkaan. We klimmen door de bergen en hebben mooi uitzicht op het centrale plateau waar alle belangrijke plaatsen liggen, alle industrie gehuisvest is en 65% van de bevolking woont.
Vroeger was koffie het belangrijkste exportproduct, dat is niet meer zo. Op de eerste plaats staan nu de Intel processors die hier gemaakt worden. Nummer 2 is de ananas, nummer 3 de banaan en koffie komt nu op de 4e plaats. In tegenstelling tot banaan en ananas is koffie een seizoensplant die niet het hele jaar door geoogst kan worden. De oogst van de koffie begint in september – oktober op de lagere plaatsen en in november op de hoger gelegen plaatsen en loopt door tot in januari, soms begin februari. Tico's willen liever een baan voor het hele jaar met zekerheid, dus vaak komen buitenlandse krachten om te plukken en het vinden van arbeiders is momenteel een probleem. Een aantal koffieboeren is nu overgestapt op het kweken van varens die als sierplanten geëxporteerd worden naar Europa, vooral naar Duitsland en Nederland. Soms dient de koffie nog als laag om de zon tegen te houden, soms worden de varens gekweekt onder zeil met gaatjes om het licht tegen en het vocht vast te houden. We stoppen op een punt met uitzicht op een koffieplantage.

[27-1-2014]

Foto: de vandaag duidelijk zichtbare krater met de zwavelwolken.

De krater van de Poás vulkaan op ruim 2.300 m is uitermate makkelijk te bereiken. De weg loopt tot vlakbij de vulkaan en van daaraf kan je via een verhard pad naar de grootste en belangrijkste krater die voortdurend wolken zwavelgas uitspuwt. We hebben ontzettend geluk, want vaak kan je door de wolken en de regen het kratermeer met de rokende zwavelwolk niet zien, maar als wij er zijn is de lucht strakblauw. De omgeving is door de zwaveldampen kaal en het kratermeer met een vandaag vaalgroene kleur, heeft een pH van rond de 1 (is dus heel zuur).

[27-1-2014]

Vanaf deze krater kan je omhoog naar Laguna Botos, een tweede niet meer actieve krater van dezelfde vulkaan. Daarin is een meer dat gevoed wordt met regenwater en dat omgeven is door de weelderige vegetatie van het nevelbos. Vanaf daar kan je ook weer via een verhard pad terugwandelen door het nevelbos naar de parkeerplaats. Een mooi pad met volledig met epifyten begroeide bomen en bloemetjes als lobelia en begonia. De dieren hebben hier vanwege de vulkaan met zijn zwaveldampen en de hordes toeristen het hazenpad gekozen.

[27-1-2014]

Foto: koffiebonen die in de zon liggen te drogen en regelmatig met de houten schep worden omgeschept op de Doka plantage.

Na de vulkaan bezoeken we de Doka koffieplantage waar we eerst lunch krijgen en daarna het hele proces van begin tot eind uitgelegd krijgen. De rondleiding is erg leuk. We zien eerst de kiemplantjes en een plant van drie jaar. Na drie jaar draagt de koffieplant de eerste vruchten, maar nog niet erg veel. Na 25 jaar is de boom op en wordt hij vervangen door een jong exemplaar. Koffie komt van origine niet in Amerika voor, maar is vanuit Afrika door de Spanjaarden geïmporteerd. We horen dat door het ontbreken van natuurlijke vijanden er weinig predatie van blaadjes, bloemen of vruchten is. Er is maar één kever die de vrucht binnendringt en de zaden opeet. Wel lezen we zelf dat de koffieoogst in Midden-Amerika ernstig lijdt door aantasting van de koffie door een schimmel (een roest). Het plukken van de rode vruchten gebeurt nog steeds handmatig en elke boom moet een keer of vier geplukt worden omdat niet alle bonen tegelijkertijd rijp zijn en groene of vergane zaden geen koffie van goede kwaliteit leveren. De plukkers worden betaald naar opbrengst. In het begin en aan het eind is dat weinig; in de hoogtijdagen kan een plukker wel 75 – 80 dollar per dag verdienen.
Na het oogsten gaan de vruchten in een bak water om de kwaliteit te bepalen. De vruchten bovenin zijn klein en minder, onderin zitten de grote, rijke vruchten. Vervolgens gaan ze door een pelmachine die de schil van de vrucht verwijdert en de zaden van de vruchtwand scheidt. Daarna moeten de zaden fermenteren om de suikers die erin zitten kwijt te raken. Na de fermentatie moeten de zaden drogen. Voor de topkwaliteit gebeurt dat in de zon, waarbij ze handmatig met grote houten scheppen gekeerd worden. Dat duurt ongeveer 20 dagen. De mindere kwaliteit wordt in grote drogers gedroogd en is in een dag klaar.  Daarna zijn de bonen klaar en worden in verschillende kwaliteiten verhandeld. Gebrand wordt er niet zoveel. De meeste bonen worden ongebrand verhandeld. Voor het branden moet het laatste velletje van het zaad verwijderd worden. Dat velletje wordt gebruikt als brandstof en voor de vezels. Het branden gebeurt in grote machines en duurt afhankelijk van de kwaliteit koffie die je wilt, 15 – 30 minuten. Bij lang branden wordt de boon donkerder, de smaak sterker en het cafeïne percentage lager. Cafeïne vrije koffie wordt op z'n mooist gemaakt met de Swiss water methode, waarbij de boon in zeven wasbeurten alle cafeïne kwijtraakt en de overige ingrediënten behoudt. Decafeïneren is een gratis proces, omdat geld wordt verdiend met verkoop van de cafeïne aan bedrijven als Coca-Cola. Laagste kwaliteit koffie wordt gebruikt voor instantkoffie. Hoogste kwaliteit gaat voor veel geld naar Europa en Japan.
Als laatste onderdeel van de rondleiding mogen we de koffie proeven en de souvenirshop in. Het bedrijf is een ecologische fair trade plantage. De arbeiders zijn verzekerd, krijgen eerlijk betaald en alles wordt hergebruikt. De zaadwanden worden gebruikt om de grond te bemesten, het water van het fermenteren stinkt vreselijk en wordt door kanalen over het terrein geleid om op een natuurlijke manier gezuiverd te worden.

[27-1-2014]

Vanaf de koffieplantage gaan we naar Grecia en Sarchi. In Grecia staat een grote chocoladebruine kerk die van metaal is. Hij is in Brussel gemaakt en in onderdelen verscheept. De inwoners hebben hard voor de kerk gespaard, maar ze hebben nu een kerk die bestand is tegen aardbevingen en brand.

[27-1-2014]

Foto: fraai beschilderde tussenschotten in het herentoilet in Sarchi.

Sarchi is een plaats waar veel handwerk gemaakt wordt en waar veel kunstenaars leven. De plaats is beroemd vanwege de vervaardiging van de ossenwagens, de traditionele wagens waarop de koffie vervoerd werd. De wagens zijn van hout en om wegrotten in het tropische klimaat te voorkomen, werden ze beschilderd waarbij ieder gezin zijn eigen patroon had. UNESCO heeft de ossenwagens tot nationaal erfgoed uitgeroepen en om dat te vieren staat er nu op het plein de grootste ossenwagen ter wereld die ook het Guinness Book of Records heeft gehaald. In de fabriek met souvenirwinkel waar de reuze-ossenwagen gemaakt is, zien we in de werkplaats het inlegwerk, het houtsnijwerk en het uitermate fijne schilderwerk.